Açıklama

***"Bu açıklama Şam Arap Bilimsel Enstitüsü dergisinin Birinci Cild 26 Rabiulevvel 1373 tarihli sayısından alınmıştır"

EVAİLİ-L-MEKALAT FİL-MEZAHİB-İ VEL-MUHTARAT

Telif: EI-Müfid b. en-Nu'man. öl. 413 H.
Crandabi vaizi el-Hac Abbas Kalı tashih edip bazı taliklerde bulunarak yayımı ile ilgilenmiştir.
İlk kitabın ismi müsemmasına delalet ediyordu. Fırkaları ve mezhepleri inceleyip İmamiye (isna aşariye) ile ilgili yerleri ele alıyor. Müellif kitabı çeşitli bablara ayırıyor: Bu kitabın birinci babı Şia ile Mu'tezile arasındaki farklar hususunda. Bu babda "Teşeyyu'" kelimesinin lügat ve ıstılahi anlamını ve Şia'ya bağlı diğer fırkalardan hangisinin bu ismi kullanmaya layık olduğunu zikrettikten sonra "l'tizal" kelimesinin manasını ele alıyor tarihini ve bu lakabın kendisine verildiği kimseleri inceliyor, ikinci bab kitabın başında olduğu gibi İmamiye ile diğer Şii mezhepleri arasındaki fark hususunda. Bu babda Zeydiye'ye işaret ederek Imamiye'den ayrıldığı hususları gösteriyor. Üçüncü babda İmamiye'nin imamet konusunda Mu'tezile hilafına ittifakını zikrederek bu iki mezhep arasında Nübüvvet (Peygamberlik) ve imamet (imamlık, halifelik, başkanlık) ve diğer konulardaki ihtilaf ettikleri teferruatı ele alıyor. Dördüncü babda ise Âli Muhammed'den, Eimme i Hûda'dan nakledilenlere uygun olarak ihtiyar ettiği usulleri vasfediyor ve bu konuda kendi mezhebine uyan diğer Makalat sahiplerini zikrediyor. Bu kitaptaki Tevhit Sıfat, Adi, Lutf, Salah, Aslah ve Nübüvvet bablarında itikadı meselelerin en önemlilerini zikretmiştir. Aynı şekilde imamet meselesini ve bu meseleyle ilgili, bu meseleden ortaya çıkan teferruatı. Kur'an'ın mucizesi, Mead, Va'd, Vaîd. Esma, Ahkam ve diğer konuları bablarında ve fasıllarında ele almıştır.
İkinci kitap ise Saduk ismiyle bilinen Ebtı Cafer b. Ali b. Babeveyh el-Kummi'nin "Tashilı-ul-ltikad" isimli telifidir. Bu kitapta "Fırka-i Naciye'nin zaruri ve gayri zaruri itikatlarının hepsini" zikretmiştir. Bu kitaptaki mevzulardan bazıları şunlardır: Keşfü-s-Sak'ın manası, Yed, Nefhul ervah'ın tevili, Allah hakkında mekr ve hud'anın manası, "Allahu yestehziubihimin manası, "Nesullahe fenesiyehumsun manası.
Kitapta Allahu Teala'nın sıfatları, kulların fiillerini yaratması, Meşiet ve irade, kaza ve kader ayetlerinin tefsiri, "Fıtratullah'ın manası, ıstitaat, beda, cidal, levh, kalem, arş'ın manası, nefis ve ruhların yaratılması sevap ve cezanın vukuunu ve daha sonra vuku bulacak şeyler hakkında konuştuktan sonra ahirete ait meseleleri inceliyor. Daha sonra vahyin inişini, imamların masumiyetini yaratma ve tefviz'i (Mufavviza onlara göre gulattandır iddialarından biri de; Allah özellikle imamları önce yarattı, alemi ve alemde bulunanların yaratılmasını imamlara bıraktı!!!) ele alarak inceleyip, kitabı Takıyye ve bazı fer'i meselelerle bitiriyor. Üstad Zencani "Evail-el-Makalat" kitabını ve müellifi Şeyh Müfid'i tanıtırken ilmi hayatının genelde kendi mezhebini propaganda ile, mezhebini müdafaa ve muhalifleriyle mücadele ederek geçirdiğini beyan etmektedir. Ben de derim ki: Bu kitab ve hocası Saduk'un risalesini şerh ederek koyduğu haşiye ve takrirler buna şahittir. Kitabın onuncu sayfasında "Mü'minlerin emiri Ali ile harbedenler hakkındaki hüküm" başlığı altında şunları yazmıştır: "Imamiye Zeydiye (Halis Zeydiler bu itikadı benimsemezler. Carudi Zeydileri ise Rafiziler gibidir.) ve Hariciler (Hariciler ve onların bir kolu olan Ibaziler Hz. Ali'den ayrıldıkları için bu ittifaka onlar da girmezler. M.N.) Şam ve Basra ahalisinden ahidlerini bozarak mü'minlerin emiri Ali ile harb edenlerin bu harpleri dolayısıyla kafir ve sapık olduklarına, bu sebepten de ebediyen cehennemde kalacaklarında ittifak etmişler dir." Bu ittifak ayeti kerimenin hilafına, ak sine bir ittifaktır. Çünkü ayeti kerime "Allah kendisine şirk koşulmasını bağışlamaz. Bunun dışında dilediğini bağışlar" buyurmaktadır.
Bilimsel Enstitünün "Tarif ve Tenkit" babında bana tanıtmam için -verdiği bu kitapta Kafi, Tehzip ve başkalarında bulunan müslümanların tekfiri, lanetlendikleri ve ebedi cehennemde kalacakları gibi şeyleri mülahaza ettim. Bu kitabı tashih edenleri, takriz yazanları tenkit etmeyi ve onlara itirazı uygun görmüyorum. Çünkü onlar da zaten bu asırda Şiiler'in ileri gelen müctehidlerindendir. Bu kitapların okuyuculara kin, düşmanlık ve buğz aşıladığı şüphesizdir. Çünkü Asrı saadet ve ondan sonrakiler hakkında lisanları en kötü kelimeleri kullanmakta başta üç büyük halife ve bazı Peygamber zevceleri olmak üzere onlarla beraber olan muhacir ve ensara en çirkin sözlerle dil uzatmaktadırlar. Halbuki Kur'an Allah'ın bunlardan razı olduğunu beyan etmektedir.
Bu kitaplar hiç şüphesiz birer fitne kaynağıdır. Sahabeye hücum etmek isteyen onlara müracaat ediyor ve her lanetçide bu kitaplardan kaynaklanıyor. Biz şimdi hastalığın gizlendiği yerlere işaret ediyoruz. Artık birliğe, uyuşmaya davet edenler bunun çaresine baksınlar. Emeviler, Abbasiler devri geçmiş,
Cemel, Nehrevan, Sıffin'de bulunanlar da artık ortada yoktur. Hesapları alemlerin Rabbına aittir
Selefi salibinin tartışması, mücadelesi, kendi asırlarında zuhur eden İslami fırkalarla idi. Kaderiyye, Hariciler. Cebriye, Cehmiye, Mürcie. Vaidiyye ve bunlara benzer diğer fırkalar hakkında makaleler yazmışlar, insanlar arasında bu makaleler yayılmıştır. Zamanımızda dinimiz hakkında şek ve şüphe uyandırıcı fikirler yayılmaya başlamıştır. Bunların başında bazı devletlerin mal ve eleman ile yardım ettiği Hristiyan misyonerleri gelmektedir. Bunlar kendilerini feda ederek çalışmaktadırlar. Ayrıca dinsizliği ve fesadı yayanlar da eksik değildir. Bunların batıl propagandalarına cevap verecek ve gemlerim çekecek İslam davetçileri hani nerede? Bu ve buna benzer vakıalara ulemanın dikkatlerini çekeriz Başarıya ulaştıran da yardım eden de Allah'tır.

Muhammed Behçet el-Baytar